Nay
chúng tôi xin chia sẽ bài viết sưu tầm về công nghệ in tiền ở nước Nga, Mỹ và
Việt
Nam.
Nhằm giúp chúng ta biết thêm công nghệ
in tiền là như thế nào. Mong có sự
nhận xét và đóng góp thêm nếu như bài viết thiếu sót và sai lệch nhé
Công nghệ in tiền của Nga
Tại
Nga, đồng tiền được thử nghiệm ở những điều kiện khắc nghiệt nhất: quay trong
máy ly tâm, giặt trong máy giặt, gập hàng ngàn lần, ngâm lâu trong nước, tiếp
xúc với 19 chất hóa học mạnh, trong số đó có cồn, acetol, các dung môi clo, dầu
nhựa thông.
Tại
nhà máy “Goznak”, nơi sản xuất tiền, ngay cả các nhà khoa học của viện nghiên cứu
chuyên ngành cũng bị kiểm tra rất kỹ lưỡng, mặc dù các bí mật quan trọng nhất nằm
trong đầu của họ. Nhà máy Liên hiệp “Goznak” là viện nghiên cứu khoa học chuyên
ngành, nơi chế ra công thức làm giấy và màu để
in tiền, hợp kim để làm tiền kim
loại, các giấy tờ có giá trị, tem thuế và các huân, huy chương, thuộc loại bí mật
nhất. Người ta không bao giờ thấy tên các nhân viên của viện này trên bất kỳ
tuyển tập công trình khoa học nào, họ hiếm khi tham gia hội thảo khoa học, hầu
như không bao giờ ra nước ngoài để trao đổi kinh nghiệm và không gặp gỡ các nhà
báo.
Các
sáng chế mới được áp dụng hầu như là kết quả của sự sáng tạo tập thể và chủ yếu
liên quan tới công nghệ bảo vệ. Tất cả là sở hữu trí tuệ của các nhân viên,
nhưng bằng sáng chế, nếu có, lại thuộc về “Goznak”. Không ai có quyền công bố
các phát minh này vì đó là bí mật quốc gia. Do chế độ bảo mật nghiêm ngặt, ở viện
rất hiếm có chuyện bảo vệ luận án. Chỉ trong các cuộc họp kín của hội đồng khoa
học, người ta mới có thể tiết lộ nội dung công việc. Nếu có ai đó là nhân viên
của viện chuyển chỗ làm việc, họ phải ký cam đoan không làm lộ bí mật. Viện này
được thành lập ngay sau chiến tranh, khi người ta bắt đầu cần tiền mặt thay tem
phiếu.
Đồng
rúp - một trong những đồng tiền bền vững nhất: Nga là một trong số các nước
không mua giấy làm tiền ở nước ngoài mà tự sản xuất lấy. Thành phần và tỉ lệ vật
liệu làm giấy này là điều bí mật. Mỗi quốc gia có công thức làm giấy in tiền
riêng và giữ bí mật về chúng rất nghiêm ngặt. Quá trình làm giấy in tiền là bí
quyết của bất kỳ nước nào vì bản thân giấy cũng có những tính chất bảo vệ. Điều
được nhiều người biết đến là ở châu Âu người ta sử dụng 100% xelulo làm giấy tiền,
còn ở Nga người ta sử dụng bông, cho thêm chất gỗ, có khi thêm cả sợi gai dầu.
Mới đây, các nhà khoa học Nga đã đưa ra một phương pháp hóa học mang tính bảo vệ:
thêm vào giấy một chất dễ xác định khi kiểm tra bằng thiết bị chuyên dụng. Sáng
chế mới này đã được sử dụng để sản xuất tem thuế.
Giá
thành sản xuất giấy làm tiền cũng là điều bí mật. Đó là giá không rẻ. Các nhà
khoa học Nga cố gắng làm ra giấy sao cho tuổi thọ của đồng tiền là cao nhất. Tiền
sau khi sản xuất ra được thử nghiệm ở những điều kiện khắc nghiệt nhất: Quay
trong máy ly tâm, giặt bằng bột giặt trong máy giặt, gập hàng ngàn lần vào các
hướng khác nhau, ngâm lâu trong nước và không sợ 19 loại chất hóa học mạnh,
trong số đó có cồn, dấm, acetol, các dung môi clo, dầu nhựa thông.
Vào
năm 1961, người ta đã áp dụng mực in chịu được nhiệt. Cơ sở của tất cả các loại
mực in tiền là 4 loại màu. Để in 1.000 tờ tiền (khi các đồng tiền giấy chưa được
cắt ra), người ta cần dùng 2 - 3kg màu. Một nửa số đó trở thành chất thải. Nhất
là khi in bằng ống kim loại, người ta sử dụng thành phần có hàm lượng phấn cao.
Mỗi ngày trong các khuôn in đọng lại hàng trăm kg dung dịch phấn, xử lý chất thải
này là cả một vấn đề.
Một
kết quả nghiên cứu khoa học nữa là “màu biến đổi về quang học”. Trên các đồng
tiền 500 và 1.000 ruble của Nga hiện nay, nếu nhìn bình thường sẽ thấy ở góc
trên bên trái có một vòng màu ánh vàng, nhưng khi để đồng tiền xéo về phía ánh
sáng sẽ thấy vòng đó có màu hơi xanh lục. Ngoài ra, trên các đồng tiền của Nga
còn có các dấu hiệu mà máy đọc được. Ví dụ khi đặt một con tem thuế vào chiếc
máy đọc, có thể nhận biết được ngay tem đó thật hay giả.
Công nghệ in tiền của Mỹ:
Sau
60 năm hầu như không thay đổi hình thức tờ bạc 100 USD, nay Mỹ quyết định sẽ
đưa ra một hình ảnh hoàn toàn khác với nhiều thay đổi về hoa văn, hình dáng,
chi tiết an ninh... nhằm tăng cường khả năng chống làm giả. Trên tờ bạc 100 USD
mới sẽ có sợi chỉ an ninh đặc biệt, khác với sợi chỉ an ninh trên tờ cùng mệnh
giá hiện nay. Giới chuyên môn Mỹ cho biết, hiện nay bọn in tiền giả đã có trình
độ công nghệ rất cao nhờ được trang bị những máy tính điện tử tinh xảo nhất,
các máy quét chất lượng cao nhất, và các máy chụp in màu tối tân nhất nên có thể
cho ra đời những tờ bạc giả gần như bạc thật. Để chống lại bọn in tiền giả, giới
chuyên môn Mỹ sử dụng công nghệ in phức hợp kết nối nhiều công đoạn in micro với
những ống kính siêu nhỏ. Trong trường hợp in tờ bạc 100 USD mới, các nhà chuyên
môn Mỹ đã sử dụng đến 650.000 ống kính siêu nhỏ để sao chụp. Các ống kính này
giúp phóng to những hình rất nhỏ một cách rõ nét và chân thực.
Nếu
lật tờ bạc mới 100 USD từ mặt này sang mặt kia, các hình ảnh sẽ xuất hiện theo
chiều lên - xuống. Còn khi di chuyển tờ bạc theo chiều lên - xuống, các hình ảnh
sẽ xuất hiện theo chiều từ bên này sang bên kia.Đây là hiệu ứng của công nghệ cấu
trúc quang học phức hợp đối với những hình rất nhỏ. Ông Douglas Crane, Phó Chủ
tịch tập đoàn Crane & Co. cho biết, hiệu ứng này giúp cho những bí mật của
tờ bạc 100 USD mới khó bị đánh cắp. Bộ Tài chính Mỹ đã phải trả đến 46 triệu
USD cho hợp đồng sản xuất những sợi chỉ an ninh mới dùng cho tờ bạc mệnh giá
100 USD mới này.
Công nghệ in tiền của Việt Nam:
Những tiến bộ về kỹ thuật in, sao chụp với
sự hỗ trợ của các loại máy tính thế hệ mới sẵn có trên thị trường đang làm cho
nguy cơ tiền giả luôn tiềm ẩn và có chiều hướng gia tăng. Điều đó đòi hỏi các
quốc gia phải không ngừng nâng cao khả năng chống giả của đồng tiền, cải tiến,
bổ sung các mẫu tiền mới một cách thường xuyên hơn và ứng dụng tiến bộ công nghệ
về chế tạo vật liệu bởi theo ý kiến của các chuyên gia chống giả, sử dụng chất
liệu in tiền mới là giải pháp quan trọng và có hiệu quả dài hạn. Polymer là chất
liệu đáp ứng được những yêu cầu này, cho phép tạo ra những đồng tiền có khả
năng chống giả cao, bền và sạch hơn tiền giấy truyền thống.
Từ
năm 1967, Ngân hàng Dự trữ Australia
bắt đầu nghiên cứu, ứng dụng chất liệu polymer vào công nghệ in tiền. Năm 1988,
Australia
in thử nghiệm đồng tiền lưu niệm trên giấy nền polymer. Năm 1992, Australia chính
thức phát hành đồng tiền polymer đầu tiên trên thế giới. Hơn một thập kỷ sau,
tiền polymer được phát hành ở 18 nước, trong đó, Australia, Newzealand và
Rumani hoàn toàn sử dụng tiền polymer thay cho tiền giấy truyền thống. Thực tế ở
những nước này đã khẳng định tiền polymer có chất lượng cao trong lưu thông và
ngăn chặn có hiệu quả nạn tiền giả.
Khác với các loại nhựa thông dụng, giấy nền
polymer được sản xuất theo quy trình công nghệ đặc biệt, chuyên dùng cho in tiền.
Có thể mô tả khái quát quy trình này gồm hai công đoạn: sản xuất phim và in phủ.
Ban đầu, một chất nhựa tổng hợp đặc biệt có nguồn gốc từ dầu mỏ được làm nóng
chảy và thổi vào đó luồng khí nén có áp suất lớn để tạo ra màng nhựa mỏng dạng
bong bóng. Khi hút mạnh không khí ra, màng nhựa này sẽ đi qua thiết bị đặc chủng
và được cán phẳng thành phim trong suốt, có độ đàn hồi và kích thước hợp lý. Tiếp
theo, phim sẽ được in phủ bởi nhiều lớp hoá chất đặc biệt phù hợp với việc in
tiền và tạo thành giấy nền polymer. Công đoạn này không những cài đặt các yếu tố
bảo an tương tự như giấy in tiền truyền thống (hình bóng chìm, dây bảo hiểm...)
mà còn tạo ra những cửa sổ trong suốt hai mặt (vùng không được in phủ), cho phép
sử dụng công nghệ cao để cài đặt yếu tố hình ẩn, yếu tố chống giả đặc trưng của
tiền polymer. Mặc dù giấy nền polymer được sản xuất bởi công nghệ mới nhưng quá
trình in tiền polymer vẫn sử dụng mực in và thiết bị, công nghệ như in tiền giấy
truyền thống, ngoại trừ có thêm công đoạn in phủ véc-ni để bảo vệ lớp mực in
trên đồng tiền trong quá trình lưu thông. Giấy nền polymer có nhiều tính chất
tương tự như giấy in truyền thống nên hầu hết các yếu tố bảo an hiện nay của tiền
giấy đều áp dụng được trên chất liệu polymer như hình định vị, in lõm...
Ngoài
ra, chất liệu polymer còn cho phép in những nét mảnh, siêu nhỏ tinh xảo hơn so
với in trên giấy truyền thống nên hiệu quả chống sao chụp cao hơn. Đáng lưu ý
là quá trình in tiền polymer sẽ tạo ra hình dập nổi trên cửa sổ trong suốt.
Hình ẩn và hình dập nổi trong cửa sổ là yếu tố bảo an độc đáo của tiền polymer,
dễ nhận biết đối với người tiêu dùng nhưng rất khó làm giả bằng các phương thức
in, sao chụp mà bọn tội phạm thường sử dụng. Có thể cho rằng, đồng tiền polymer
là sản phẩm của sự kết hợp hài hoà giữa chất liệu nền được sản xuất theo công
nghệ tiên tiến và kỹ thuật in tiền hiện đại, đáp ứng những yêu cầu cao về mức độ
bảo an của đồng tiền.
Sử dụng tiền polymer không những nâng cao
khả năng chống giả của đồng tiền trong lưu thông mà còn góp phần nâng cao hiệu
quả kinh tế xã hội. Thực tế ở những nước sử dụng tiền polymer cho thấy, bình
quân loại tiền này có tuổi thọ trong lưu thông cao hơn 3 lần so với tiền giấy.
Vì vậy, mặc dù chi phí ban đầu để in tiền polymer có thể cao hơn so với tiền giấy
nhưng sẽ tiết kiệm và giảm đáng kể chi phí phát hành tiền trong dài hạn. Đây là
kết quả tất yếu bởi giấy nền polymer có kết cấu đồng nhất (không có cấu tạo sợi)
nên có độ bền cơ học cao hơn các loại giấy sản xuất từ sợi xenlulô, bông hay
lanh. Mặt khác, giấy nền polymer không thấm nước và đồng tiền polymer còn được
in phủ các lớp véc-ni bảo vệ nên đồng tiền không hút ẩm, chất lỏng hay các các
tạp chất khác trong quá trình lưu thông, nhờ vậy, có thể làm sạch đồng tiền
polymer bằng nước và lau nhẹ khi đồng tiền bị dính chất bẩn trên bề mặt.
Đây
là điều không thể thực hiện đối với tiền giấy bởi trong trường hợp tương tự, chất
bẩn sẽ thẩm thấu sâu vào trong nền giấy cotton, làm đồng tiền nhanh bị hư hỏng.
Mặt khác, tiền polymer cũng không bị mủn, nhàu nát và không tạo ra “bụi tiền”
như tiền giấy bởi giấy nền polymer có kết cấu đồng nhất và bền vững. Do vậy, sử
dụng tiền polymer sẽ nâng cao năng suất, hiệu quả kiểm đếm, phân loại tiền bằng
máy và các thiết bị quản lý tiền tự động (ATM...). Ngoài ra, sử dụng tiền
polymer sạch và bền hơn, không ảnh hưởng đến sức khoẻ người sử dụng cũng góp phần
bảo vệ môi trường.
Đối với nước ta, tiền giả là vấn đề bức
xúc, có biểu hiện và diễn biến phức tạp. Theo giới chuyên môn, nhiều trường hợp
tiền giả phát hiện được cho thấy bọn tội phạm đã sử dụng trang, thiết bị kỹ thuật
để làm giả khá tinh vi với số lượng lớn. Để nâng cao khả năng chống giả của đồng
tiền Việt Nam, vừa qua, Ngân hàng Nhà nước đã phát hành hai đồng tiền mới, mệnh
giá 50.000đ và 500.000đ được in trên chất liệu polymer với mẫu thiết kế hiện đại.
Đây là giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đồng tiền Việt Nam, ngăn chặn
nạn tiền giả. Công nghệ in tiền trên chất liệu polymer đã được kiểm chứng, mang
lại lợi ích kinh tế, xã hội ở nhiều nước trên thế giới. Thực tế, đồng tiền
polymer 50.000đ, 500.000đ mới phát hành vừa qua đã và đang phát huy hiệu quả
tích cực, khẳng định chất lượng trong lưu thông bởi chính những ưu điểm của giấy
nền polymer và ứng dụng công nghệ in tiền tiên tiến.
Tuy nhiên, giấy nền polymer cũng có những hạn
chế nhất định. Vì vậy, để phát huy đầy đủ hiệu quả của đồng tiền polymer mới, cần
có cách sử dụng, bảo quản phù hợp với tính chất của loại vật liệu này.
Thứ
nhất, do được in trên giấy nền polymer nên đồng tiền dễ bị biến dạng khi tiếp
xúc hoặc để gần ngọn lửa hay nguồn nhiệt cao như bàn là, bếp lò....Thực tế thời
gian qua đã có một số trường hợp người dân do chưa nắm vững cách bảo quản nên
sơ ý để đồng tiền polymer tiếp xúc với nhiệt độ cao, làm đồng tiền bị biến dạng.
Thứ
hai, giấy nền polymer có kết cấu đồng nhất nên đồng tiền mới rất khó bị làm
rách trong điều kiện lưu hành bình thường nhưng khi kết cấu này bị phá vỡ (bị cắt
ở cạnh hay thủng) thì đồng tiền polymer rất dễ bị rách.
Thứ
ba, cũng giống như đồng tiền in trên giấy cotton truyền thống, đồng tiền
polymer nếu bị vò, xiết mạnh theo nếp gấp, đồng tiền sẽ bị nhàu và mực in sẽ bị
mài mòn nhanh hơn trong quá trình lưu thông. Tuy nhiên, những nếp gấp thông thường
trên đồng tiền polymer sẽ được làm phẳng khi ép nhẹ đồng tiền trên bề mặt phẳng
trong một thời gian nhất định. Như vậy, để hạn chế tối đa những tổn thất không
đáng có, người sử dụng nên giữ phẳng đồng tiền, không gấp và xiết mạnh đồng tiền,
tránh để đồng tiền ở gần nguồn nhiệt cao.
Công nghệ in sản xuất tiền trong tương lai
Sau
10, 20 hoặc 50 năm, các chuyên gia dự đoán sẽ có những công nghệ đột phá trong
lĩnh vực in tiền. Một số chuyên gia cho rằng trong tương lai sẽ xuất hiện những
khả năng kỹ thuật để cho ra đời đồng tiền biết nói. Khi chạm vào đồng tiền, một
giọng nói sẽ vang lên báo cho người sử dụng biết đồng tiền mệnh giá bao nhiêu.
Loại tiền như vậy rất có ích đối với người mù và người lớn tuổi.
Một
ý tưởng khác: đồng tiền chiếu sáng, khi có người đụng vào, đồng tiền lập tức
phát sáng. Điều đó giúp đủ để nhìn thấy trong bóng đêm bên trong chiếc ví có gì
hoặc đồng tiền mệnh giá bao nhiêu. Còn một ý tưởng nữa là gắn chip điện tử vào
đồng tiền để chống làm giả.
